کهکشان (Galaxy) » هر گوشه از آسمان شب را نگاه کنید ؛ انبوه ستارگانی را می بینید که در اعماق سیاهی که فضا نام دارد ، پراکنده شده اند . بنابراین شاید گمان می کنید جهان هستی ستارها هایی است که در سر تا سر فضا پراکنده اند . اما چنین نیست .
وقتی بعه فضای دور دست نگاه می کنید ، دسته ای از ستاره ها را در آسمان می بینید که در گوشه ای از آسمان ، به شکل یک جزیره به نظر می رسند . هم چنین در این فضای بی کران ، گروه دیگری از ستاره ها را می بینید که به صورت جزیره ی جداگانه ای هستند و بین این جزیره های ستاره ای ، فضایی تقریباً خالی است . به ایتن جزیره های ستاره ای کهکشان می گویند .
کهگشان ما راه شیری نام دارد که به صورت یک صفحه ی پهن است و در مرکزش برآمدکگی بزرگی دارد . کهکشان ما میلیارد ها ستاره دارد . بخش زیادی از ستارگان کهکشان راه شیری در بازو های ماپیچ آن جای گرفته اند . بازوهای مارپیچ از بخش برجسته ی مرکزی آن سربرآوردند . بیش تر کهکشان ها شکل مارپیچی دارند و برخی دیگر بیضی شکل هستند و بازویی ندارند . برخی از انواع کهکشان ها نیز هیچ گونه شکل منظمی ندارند و به آن ها کهکشان های نامنظم می گویند .
کهکشان راه شیری به قدری بزرگ است که صد هزار سال طول می کشد تا یک پرتو نور از یک سر تا سر دیگر کهکشان برود . بنابراین ، پهنای این کهکشان صد هزار سال نوری و دست کم صد میلیارد ستاره دارد .
همسایه های کهکشانی
کهکشان ما ، در سفر خود در فضا تنها نیست . کهکشان راه شیری همراه با حدود سی کهکشان دیگر ، سفر می کند و با هم گروه محلی را تشکیل می دهند . از کهکشان های همسایه ی ما ، تنها سه کهکشان را با چشم غیر مسلح می توان دید .
در برخی از بخش های جهان دو کهکشان را می توان به صورت توده ی ابری مه آلود دید که ابر ماژلانی کوچک و ابر ماژلانی بزرگ نزدیک ترین کهکشان به ماست و از کهکشان ما 170 هزار سال نوری فاصله دارد اما اندازه ی آن یک سوم اندازه ی کهکشان راه شیری است .
در صورت فغلکی آندرومدا در آسمان نیم کره ی شمالی ، کهکشان بسیار بزرگ تری وجود دارد که به صورت توده ی ابری مه آلود دیده می شود . اندازه ی این کهکشان حدود نصف اندازه ی کهکشان راه شیری است و دو میلیون و سیصد هزار سال نوری از ما فاصله دارد .
کهکشان های فعال
از آن جا که هر کدام از کهکشان ها از میلیارد ها ستاره تشکیل شده اند ، بیش تر آن ها مقدار فراوانی انرژی از خود پخش می کنند . اما تعداد کمی از کهکشان ها انرژی بسیار زیاد و شگفت آوری پخش می کنند و همین باعث شده است که در این سال ها این کهکشان ها بسیار مورد توجه قرار بگیرند . ستاره شناسان آن ها را کهکشان های فعال نامیده اند و بر این باورند که سرچشمه ی انرژی شگفت انگیز آن ها سیاهچاله هایی است که باقی مانده ی انفجار های ستاره ای هستند .
برخی از کهکشان های فعال مقدار بسیار زیادی انرژی از خود پخش می کنند . این کهکشان ها انرژی خود را نه به صورت انرژی نورانی بلکه به شکل موج های رادیویی پخش می کنند و به همین دلیل کهکشان های رادیویی نام دارند . کهکشان رادیویی آلفا دجاجه ده میلیون برابر یک کهکشان معمولی ، انرژی را به صورت امواج رادیویی از خود منتشر می کند . کوآزار ها ( اختروش ها ) از دیگر انواع کهکشان های فعال هستند . هنگامی که به وسیله ی تلسکوپ به این اجرام نگاه می کنیم ، دور از ما قرار گرفته اند و میلیاردها سال نوری از ما فاصله دارند . برای این که این اجرام از چنین فاصله ی دوری ، قابل دید باشند ، باید صد ها برابر کهکشان ها بدرخشند .
کهکشان آندرومدا ، یک کهکشان مارپیچی ، مانند کهکشان راه شیری است ، اما بسیار بزرگ تر .
برای آشنایی با موارد مرتبط دیگر مطالب وبسایت فیزیک برای زندگی را ببینید ...
نظر شما در مورد این مطلب چیست ؟ در بخش نظرات منتظریم !
با فیزیک برای زندگی همراه باشید ...
