کهکشان ها

کهکشان (Galaxy) » هر گوشه از آسمان شب را نگاه کنید ؛ انبوه ستارگانی را می بینید که در اعماق سیاهی که فضا نام دارد ، پراکنده شده اند . بنابراین شاید گمان می کنید جهان هستی ستارها هایی است که در سر تا سر فضا پراکنده اند . اما چنین نیست .
وقتی بعه فضای دور دست نگاه می کنید ، دسته ای از ستاره ها را در آسمان می بینید که در گوشه ای از آسمان ، به شکل یک جزیره به نظر می رسند . هم چنین در این فضای بی کران ، گروه دیگری از ستاره ها را می بینید که به صورت جزیره ی جداگانه ای هستند و بین این جزیره های ستاره ای ، فضایی تقریباً خالی است . به ایتن جزیره های ستاره ای کهکشان می گویند .
کهگشان ما راه شیری نام دارد که به صورت یک صفحه ی پهن است و در مرکزش برآمدکگی بزرگی دارد . کهکشان ما میلیارد ها ستاره دارد . بخش زیادی از ستارگان کهکشان راه شیری در بازو های ماپیچ آن جای گرفته اند . بازوهای مارپیچ از بخش برجسته ی مرکزی آن سربرآوردند . بیش تر کهکشان ها شکل مارپیچی دارند و برخی دیگر بیضی شکل هستند و بازویی ندارند . برخی از انواع کهکشان ها نیز هیچ گونه شکل منظمی ندارند و به آن ها کهکشان های نامنظم می گویند .
کهکشان راه شیری به قدری بزرگ است که صد هزار سال طول می کشد تا یک پرتو نور از یک سر تا سر دیگر کهکشان برود . بنابراین ، پهنای این کهکشان صد هزار سال نوری و دست کم صد میلیارد ستاره دارد .
همسایه های کهکشانی
کهکشان ما ، در سفر خود در فضا تنها نیست . کهکشان راه شیری همراه با حدود سی کهکشان دیگر ، سفر می کند و با هم گروه محلی را تشکیل می دهند . از کهکشان های همسایه ی ما ، تنها سه کهکشان را با چشم غیر مسلح می توان دید .
در برخی از بخش های جهان دو کهکشان را می توان به صورت توده ی ابری مه آلود دید که ابر ماژلانی کوچک و ابر ماژلانی بزرگ نزدیک ترین کهکشان به ماست و از کهکشان ما 170 هزار سال نوری فاصله دارد اما اندازه ی آن یک سوم اندازه ی کهکشان راه شیری است .
در صورت فغلکی آندرومدا در آسمان نیم کره ی شمالی ، کهکشان بسیار بزرگ تری وجود دارد که به صورت توده ی ابری مه آلود دیده می شود . اندازه ی این کهکشان حدود نصف اندازه ی کهکشان راه شیری است و دو میلیون و سیصد هزار سال نوری از ما فاصله دارد .
کهکشان های فعال
از آن جا که هر کدام از کهکشان ها از میلیارد ها ستاره تشکیل شده اند ، بیش تر آن ها مقدار فراوانی انرژی از خود پخش می کنند . اما تعداد کمی از کهکشان ها انرژی بسیار زیاد و شگفت آوری پخش می کنند و همین باعث شده است که در این سال ها این کهکشان ها بسیار مورد توجه قرار بگیرند . ستاره شناسان آن ها را کهکشان های فعال نامیده اند و بر این باورند که سرچشمه ی انرژی شگفت انگیز آن ها سیاهچاله هایی است که باقی مانده ی انفجار های ستاره ای هستند .
برخی از کهکشان های فعال مقدار بسیار زیادی انرژی از خود پخش می کنند . این کهکشان ها انرژی خود را نه به صورت انرژی نورانی بلکه به شکل موج های رادیویی پخش می کنند و به همین دلیل کهکشان های رادیویی نام دارند . کهکشان رادیویی آلفا دجاجه ده میلیون برابر یک کهکشان معمولی ، انرژی را به صورت امواج رادیویی از خود منتشر می کند . کوآزار ها ( اختروش ها ) از دیگر انواع کهکشان های فعال هستند . هنگامی که به وسیله ی تلسکوپ به این اجرام نگاه می کنیم ، دور از ما قرار گرفته اند و میلیاردها سال نوری از ما فاصله دارند . برای این که این اجرام از چنین فاصله ی دوری ، قابل دید باشند ، باید صد ها برابر کهکشان ها بدرخشند .

کهکشان آندرومدا ، یک کهکشان مارپیچی ، مانند کهکشان راه شیری است ، اما بسیار بزرگ تر .

برای آشنایی با موارد مرتبط دیگر مطالب وبسایت فیزیک برای زندگی را ببینید ...

نظر شما در مورد این مطلب چیست ؟ در بخش نظرات منتظریم !

با فیزیک برای زندگی همراه باشید ...

ستاره ها

در شبی صاف و بدون ابر ، شاید بدون دوربین یا تلسکوپ هم بتوانید بیش از دو هزار ستاره را در آسمان ببینید . اما اگر از یک تلسکوپ یا دوربین استفاده کنید ، می توانید هزاران ستاره را در آسمان شب ببینید که نورشان بیش از اندازه ضعیف است و با چشم غیر مسلح نمی توان آن ها را دید .
بسیاری از ستاره ها در ظاهر مجموعه هایی را تشکیل می دهند که صورت های فلکی نام دارند . ستاره شناسان عهد باستان ، این مجموعه ی ستاره ها را بر پایه ی شکل ظاهری خاصی که داشتند ، نام گذاری می کردند . از میان صورت های فلکی ، تعداد کمی از آن ها مهم و بسیار معروفند که می توان صورت های فلکی اسد و عقرب را نام برد .
شناخت ستاره ها
ستاره ها نیز مانند خورشید ، کره هایی از گاز های داغ آتشین هستند که انرژی خود را به صورت انرژی نورانی و گرمایی و دیگر انواع تابش پخش می کنند . اندازه ی ستاره ها یکسان نیست . قطر ستاره های غول پیکر به صد ها میلیون کیلومتر می رسد ، در حالی که اندازه ی ستاره های نوترونی کم و بیش به اندازه ی یک شهر است .
ستاره ها به دلیل فاصله ی بسیار زیادشان ، خیلی کوچک به نظر می رشند . نور نزدیک ترین ستاره به زمین ، یعنی آلفای قنطوروس ، چهار سال طول می کشد تا به ما برسد . به همین دلیل ستاره شناسان می گویند این ستاره چهار سال نوری با ما فاصله دارد .
زندگی و مرگ ستاره ها
ستاره ها نیز مانند جانداران متولد می شوند ، زندگی می کنند و سرانجام می میرند . ستاره ها از توده ابری از گاز و غبار موجود در فضا تشکیل می شوند که سحابی نام دارد . نیروی گرانش موجب می شود بخشی از این ابر بزرگ گاز و غبار ، در هم فرو ریزد و در اثر همین فرو رفتن و فشرده شدن ، کره ای چگال تر ( سنگین تر ) را پدید می آورد . دمای این توده ی فشرده در مرکز آن به اندازه ای زیاد می شود که درون آن واکنش های هسته ای روی می دهد و سرانجام در پی آزاد شدن مقدار بسیار زیادی انرژی ، ستاره متولد می شود و شروع به درخشیدن می کند . مدت زمان زندگی یک ستاره و چگونگی مرگ آن به اندازه ی ستاره بستگی دارد . ستاره ای مانند خورشید پیش از آن که به پایان عمرش برسد ، تا ده میلیارد سال هم به درخشیدن خود ادامه می دهد . این ستاره پیش از مرگش منبسط می شود و به ستاره ی بزرگی به نام غول قرمز تبدیل می شود و رفته رفته به صورت یک کوتوله ی سفید در می آید .
ستاره های بزرگ تر عمر کوتاه تری دارند . زمانی که چنین ستاره هایی می میرند ، منبسط می شوند و جثه ای بسیار بزرگ پیدا می کنند که ابر غول نام دارد ، سپس انفجار بسیار بزرگی روی می دهد که ابرنواختر نام دارد و تکه های آن به اطراف پخش می شوند . در اثر این انفجار ، هسته ی ستاره فرو می ریزد و ستاره متراکم می شود و شاید به ستاره ی نوترونی بسیار چگال تری تبدیل شود که جرم یک سر سوزن از این ستاره به میلیون ها تن می رسد . با این که هسته ی ستاره به کلی ناپدید می شود و ناحیه ای با جاذبه ی بسیار زیاد به وجود می آورد که سیاهچاله نام دارد . نیروی جاذبه ی سیاهچاله ها به قدری زیاد است که حتی نور هم نمی تواند از میدان گرانش آن بگریزد . اختر شناسان بر این باورند که سیاهچاله ها انرژی کهکشان های فعال و پر انرژی را فر اهم می آورد .

ستارگان ، اندازه های گوناگونی دارند ؛ کوچک ترین ستاره در این تصویر ، خورشید است که کوچک ترین ستاره است .
یک ستاره ی سرخ ابر غول ، هزاران برابر از خورشید ما بزرگ تر است .

برای آشنایی با موارد مرتبط دیگر مطالب وبسایت فیزیک برای زندگی را ببینید ...

نظر شما در مورد این مطلب چیست ؟ در بخش نظرات منتظریم !

با فیزیک برای زندگی همراه باشید ...