سوخت های فسیلی » در آغاز قرن بیست و یکم ، همه ی انرژی مصرفی انسان از سوخت های فسیلی ( نفت ، زغال سنگ و گاز ) فراهم می شد ) در کشور های پیشرفته ی اقتصادی ، حدود هفتاد درصد الکتریسیته از راه سوزاندن سوخت های فسیلی به دست می آید ! همه ی خودرو ها ، کامیون ها و اتوبوس ها از سوخت هایی استفاده می کنند که از سوخت های فسیلی به دست می آیند .
تشکیل سوخت های فسیلی
زغال سنگ ماده ی جامدی است که از باقی مانده ی گیاهانی تشکیل شده است که میلیون ها سال پیش در مرداب های پوشیده از جنگل ها می روییدند . زغال سنگ به صورت لایه هایی است که بخش های بالایی و پایینی آن را لایه هایی از سنگ پوشانده اند . این لایه ها به نام رگه های زغال سنگ معروفند .
نفت و گاز از باقی مانده ی جانداران و گیاهانی تشکیل شده اند که میلیون ها سال پیش زیر بستر دریا ها دفن شده اند و روی شان را گل و لای پوشانده است . نفت و گاز پس از تشکیل در عمق زمین ، در اثر فشار از راه روزنه ها و شکاف های سنگ های متخلخل ( سنگ هایی که روزنه های کوچکی دارند ) به بالا روان می شوند ، اما سرانجام پس از رسیدن به ناحیه ای از سنگ های نفوذناپذیر ( سنگ هایی بدون روزنه ) به دام می افتند و از حرکت باز می مانند و مخزن های نفت و گاز را تشکیل می دهند .
جست و جوی سوخت های فسیلی
زمین شناسان با بررسی نوع ساختار سنگ های عمق زمین می توانند جای ذخیره ی سوخت های فسیلی را شناسایی کنند . آن ها با استفاده از تجربه هایشان می دانند که در کدام سنگ ها احتمال دارد زغال سنگ و نفت و گاز وجود داشته باشد . زمین شناسان برای کشف منبع سوخت های فسیلی از ابزار های گوناگونی استفاده می کنند . آن ها با بررسی و نقشه برداری از سنگ های سطح زمین و هم چنین با استفاده از روش لرزه نگاری ( فرستادن امواج حاصل از یک انفجار به عمق زمین و بررسی نوسان های موج هایی که از لایه های گوناگون سنگ ها باز می گردند . ) و با بررسی تغییر های کوچک میدان مغناطیسی زمین ، به جست و جوی خود ادامه می دهند . اگر در لایه هایی از سنگ ها نشانه هایی از سوخت های فسیلی یافت می شود ، در آن صورت سوراخی در زمین حفر می کنند تا به آن لایه ها دسترسی پیدا کنند . اگر مقدار ذخیره ی سوخت زیاد باشد ، عملیات حفر معدن یا ساخت سکوی نفت و گاز آغاز می شود .
پالایش نفت خام
نفتی که از اعماق زمین استخراج می شود ، نفت خام نام دارد . نفت خام از مواد شیمیایی گوناگونی به نام هیدروکربن تشکیل شده است . هیدروکربن ها ترکیب هایی هستند که از عنصر های هیدروژن و کربن ساخته می شوند . هیدروکربن های موجود در نفت خام در پالایشگاه از یکدیگر جدا می شود . گاز های بوتان و پروپان ، بنزین ، سوخت دیزل ، نفت سفید و نفت کوره از انواع سوخت هایی هستند که از پالایش نفت خام در پالایشگاه به دست می آیند . مولکول های هیدروکربن مایع سنگین نیز طی فرایندی به نام کراکینگ ( مولکول شکنی : یعنی فرایند تبدیل مولکول های بزرگ تر به مولکول های کوچک تر ) شکسته می شوند تا بنزین یا گازوئیل بیش تری تولید شود .
انرژی حاصل از سوخت های فسیلی
با سوزاندن سوخت های فسیلی می توان انرژی شیمیایی ذخیره شده در آن ها را آزاد کرد . در این صورت انرژی به صورت گرما آزاد می شود . سوختن ، نوعی واکنش شیمیایی است که بین سوخت و اکسیژن هوا روی می دهد . از این واکنش بخار آب ، گاز کربن دی اکسید و گرما به دست می آید . اگر سوخت های مایع و جامد به قطره های ریز یا ذره های بسیار کوچک تبدیل و با اکسیژن مخلوط شوند . بسیار تند تر می سوزند.
پلمبه سنگ ( شیل ) نفتی
پلمبه سنگ ( شیل ) نفتی به نوعی از سنگ های رسوبی دانه ریز می گویند که دارای مواد آلی ( بقایای گیاهان و جانوران مرده ) هستند . اگر این مواد را حرارت دهند ، به ماده ای شبیه نفت تبدیل می شود . هرچند فرایند بهره برداری از شیل نفتی ( کندن چاه ، خرد کردن سنگ ها ، جا به جا کردن ، حرارت دادن و دور ریختن مواد اضافی ) انرژی بسیار زیادی نیز نیاز دارد ، اما در آینده سوخت حاصل از استخراج پلمبه سنگ های نفتی می تواند منبع انرژِی مهمی به شمار آید .
یک پالایشگاه نفت
در پالایشگاه های نفت ، نفت خام در فرایند های پالایش نفت خام به انواع فراورده ها مثل بنزین تبدیل می شود.
